Projekt nr LIFE12 NAT/PL/000081

Ochrona zbiorowisk nieleśnych na terenie Beskidzkich Parków Krajobrazowych

Kolejny rok po zakończeniu Projektu Life+ Beskidy

Polany górskie w Beskidach stanowią ważną ostoję różnorodności biologicznej. Są miejscem występowania wielu rzadkich gatunków roślin i zwierząt, dla których skutecznej ochrony niezbędne jest poznanie zbiorowisk roślinnych, w których występują oraz wzajemnych relacji pomiędzy nimi. Mimo dość jednolitej formy ekstensywnej gospodarki pasterskiej w Beskidach, na obszarze polan wykształcił się szereg zróżnicowanych i interesujących zbiorowisk roślinnych. Wiele z nich to tzw. zbiorowiska półnaturalne. Termin ten oznacza układy zdominowane przez gatunki rodzime, jednakże potrzebujące do swojego istnienia określonej formy działalności ludzkiej, takiej jak koszenie lub wypas.

Szansę na zachowanie i odtworzenie siedlisk będących przedmiotem ochrony w Projekcie daje prowadzenie ekstensywnego wypasu owiec. Obecnie istniejące siedliska cennych gatunków roślin i zwierząt terenów otwartych poprzez zaprzestawanie prowadzenia działań pasterskich tracą swoje szczególne właściwości, zmierzając w kierunku przeistoczenia się w tereny leśne. Zwierzęta intensywnie żerujące na otwartych terenach przyczyniają się do zahamowania wzrostu siewek drzew i krzewów, co zapobiega zalesianiu terenów otwartych. Dodatkowo rośliny zielne zgryzane są w różnym stopniu i na różnych poziomach, co korzystnie wpływa na dostępność kryjówek i miejsc rozrodu owadów, bezkręgowców czy drobnych gryzoni.

W trakcie realizacji Projektu oraz po jego zakończeniu stwierdzono stopniową poprawę stanu zachowania zachodniokarpackiej murawy bliźniczkowej, co w dużej mierze było efektem prowadzonych zabiegów czynnej ochrony przyrody. Na większości powierzchni badawczych znacząco zwiększył się udział stanowisk, których ocenę ogólną stanu zachowania oceniono jako właściwą, ubyło stanowisk w stanie niewłaściwym. Proporcjonalnie największa zmiana ocen stanu zachowania nastąpiła dopiero w drugim roku trwania projektu. Wskazuje to, iż wykonanie zabiegów ochronnych powoduje poprawę stanu zachowania dopiero w dłuższej perspektywie czasowej.

W przypadku siedliska górskie łąki konietlicowe i mietlicowe użytkowane ekstensywnie odnotowano znaczna poprawę stanu zachowania jako efekt prowadzonych zabiegów czynnej ochrony przyrody. Również w przypadku tego siedliska największą zmianę ocen stanu zachowania stwierdzono pomiędzy drugim a trzecim rokiem trwania projektu. Dzwonek piłkowany został stwierdzony na 8 powierzchniach. W trakcie badań w latach 2014 – 2020 w części populacji zaobserwowano zmiany liczebności, m.in. spadek liczby pędów na polanie Przegibek czy Bendoszka, jednak obserwowane fluktuacje są prawdopodobnie naturalnym składnikiem dynamiki omawianego gatunku i nie wskazują na istotne, negatywne zmiany w populacjach.        

W faunie bezkręgowców badanych w ramach Projektu zaobserwowano szereg różnych zmian będących odpowiedzią zgrupowań bezkręgowców zarówno na prowadzone zabiegi ochronne, jak i naturalne czynniki środowiska. W przeważającej części stwierdzono pozytywne zmiany w składzie gatunkowym i strukturze fauny.

Zasługującym na podkreślenie faktem jest potwierdzenie stabilnej populacji górskiego gatunku Orthoptera Miramella alpina oraz stwierdzenie nowego stanowiska tego gatunku.

Na podstawie prowadzonego monitoringu przyrodniczego można wywnioskować, ze zabiegi ochronne miały wyraźny, pozytywny wpływ na przebudowę roślinności i fauny Beskidu Śląskiego i Beskidu Żywieckiego. Na większości hal odnotowano wyraźny zwrot różnorodności gatunkowej flory i fauny, w tym pojawienie się gatunków właściwych i typowych dla ekstensywnie użytkowanych polan i hal górskich. Jednakże dla utrzymania uzyskanych efektów przyrodniczych konieczne jest długotrwałe, ekstensywne i w miarę różnorodne użytkowanie hal i polan górskich.

 

 

 

 

Projekt LIFE12 NAT/PL/000081 pn. „Ochrona zbiorowisk nieleśnych na terenie Beskidzkich Parków Krajobrazowych” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach komponentu I LIFE+ Przyroda i różnorodność biologiczna oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.