Wędrując po górskich szlakach często nie zastanawiamy się, jak wiele funkcji pełnią łąki, hale czy pastwiska. I nie chodzi tu tylko o zachowanie środowiska życia cennych gatunków roślin czy miejsce do wypasu owiec. 

Te otwarte siedliska stanowią niezbędny element życia ptaków drapieżnych, zarówno tych pospolitych, jak i bardzo rzadkich.

Myszołów zwyczajny Buteo buteo fot. T. Wnęczak                     Trzmielojad Pernis apivorus fot. T. Wnęczak

Dlaczego tak się dzieje?

Otwarte siedliska są miejscem występowania licznych owadów, gadów czy małych ssaków. Zwierzęta te stanowią bazę pokarmową ptaków drapieżnych takich jak myszołów, trzmielojad czy gąsiorek.

Czy MYSZOłów zawsze je MYSZY? Czyli o specyfikacji pokarmowej

Wszystkie ptaki drapieżne są mięsożerne, jednak ich pokarm może być bardzo zróżnicowany. Wbrew pozorom dieta myszołowa (Buteo buteo) nie opiera się na samych tylko gryzoniach. Obok norników, nornic i myszy, myszołów chętnie poluje na jaszczurki, małe ptaki, a także owady. Wśród tych ostatnich przeważają owady z rzędu prostoskrzydłych oraz chrząszcze.

W przeciwieństwie do myszołowa trzmielojad (Pernis apivorus) żywi się prawie wyłącznie owadami społecznymi: larwami os, szerszeni i trzmieli, czasami podczas rozgrzebywania gniazda zjada również dorosłe owady.

Podane wyżej gatunki ptaków to doskonałe przykłady podziału drapieżników ze względu na sposób odżywiania. Gatunki polifagiczne takie jak myszołów, bielik czy orzeł przedni korzystają w pełni z dostępnej bazy pokarmowej, a skład ich pożywienia w ciągu roku ulega wahaniom. Gatunki monofagiczne w sposób ograniczony korzystają z różnorodności zwierzyny, odżywiając się jednym rodzajem pokarmu. Do monofagów oprócz trzmielojada można zaliczyć krogulca żywiącego się głównie ptakami, rybołowa łowiącego ryby czy gadożera polującego na węże.

Długoskrzydlak sierposz Phaneroptera falcata fot. A. Smolarska

 Łąka pod lupą

Uzupełnieniem diety ptaków drapieżnych stają się owady. W większości przypadków są to owady z rzędu prostoskrzydłych Orthoptera oraz chrząszczy Coleoptera. Bezkręgowce te są ważnym źródłem białka oraz podobnej do celulozy - chityny. Mimo że chityna nie spełnia funkcji energetycznych, sprzyja usuwaniu resztek pokarmowych z organizmu. W Polsce zarówno chrząszcze jak i prostoskrzydłe osiągają stosunkowo duże rozmiary, preferowanym siedliskiem ich życia często są pastwiska i łąki o niewysokiej roślinności, a ich wzmożona aktywność przypada na słoneczne godziny dnia. Czynniki te sprawiają, że stają się łatwym łupem dla żerujących ptaków.

 „Niepozorny rzeźnik”

Szczególnie zaskakującym ptakiem drapieżnym jest niepozorny gąsiorek (Lanius collurio).  Ten niewiele większy od wróbla ptak po raz pierwszy został opisany przez szwedzkiego przyrodnika Karola Linneusza i dzięki swej drapieżnej naturze zyskał łacińskie imię „Lanius”,  co oznacza rzeźnika. Te zarzuty mają swoją podstawę nie tyle w sposobie odżywiania się gąsiorka, co w metodzie przechowywania pokarmu. Ten bezwzględny drapieżca czatuje w ukryciu na ofiary, którymi stają się głównie chrząszcze, pasikoniki i świerszcze, a po upolowaniu większych zdobyczy nabija je na ciernie krzewów, ostro zakończone gałązki drzew czy fragmenty drutu z ogrodzeń. Ta metoda ułatwia mu spożycie pożywienia w kawałkach, a jednocześnie po najedzeniu się, stanowi zapas na inną porę.

Gąsiorek Lanius collurio fot. A. Smolarska

Ochrona siedlisk nieleśnych

Projekt  nr LIFE12 NAT/PL/000081 pn. „Ochrona zbiorowisk nieleśnych na terenie Beskidzkich Parków Krajobrazowych” dzięki prowadzonym zabiegom czynnej ochrony przyrody sprawia, że na górskie polany i łąki zwierzęta chętniej wracają. Proces ten wymaga jednak czasu, a czynności takie jak koszenie łąk czy wypas nie powinny być jednorazowe. Ważne jest, aby właściciele i użytkownicy gruntów nieleśnych wiedzieli, jak wiele funkcji spełniają takie zabiegi, dlatego po więcej informacji zapraszamy na stronę www.lifebeskidy.com.pl